Woude in hierdie land is meestal sogenaamde kommersiële woude; die bome word gebruik as hout vir huise en meubels of as vuurmaakhout. Daar word dikwels vergeet dat dit 'n wonderlike ekosisteem is wat die tuiste is van baie verskillende blom- en groen plante (en diere). Maar nie elke bos is dieselfde nie, dit is nie net die bome wat verskil nie, maar al die plante in die woud.
Hoe word bosplante geklassifiseer?
Aan die een kant word woude in bladwisselende, gemengde en naaldwoude verdeel volgens die tipe bome wat dit bevat. Ander bosplante kan ook volgens hul hoogte geklassifiseer word. As jy na die woud kyk soos 'n huis, dan vorm die wortelarea so te sê die kelder waarin verskeie diere woon, groen plante kan nie daar gevind word nie. Die grondlaag vorm die grondvloer. Korsmosse, mosse en sampioene (waarskynlik die plante wat die meeste in die woud verbruik word) groei hier. Die eerste verdieping met talle plantspesies word die kruielaag genoem. Dit is ongeveer 1,50 meter hoog. Kruie, grasse, varings en blomplante kan hier gevind word. Die struiklaag, die tweede verdieping, is baie spesieryk en bereik 'n hoogte van ongeveer vyf meter. Die boomlaag vorm die solder.
Vervuiling van die grondlaag
Die grond het gewoonlik baie meer lewe as wat jy met die eerste oogopslag besef. Benewens insekte en mikroörganismes kan jy ook pragtige woudplante op die woudvloer vind.
Eland
Sipres- of dormuismos (Hypnum cupressiforme)
- gebruik om gedroog te word en as kussingvulsel gebruik
- baie gevormd en veranderlik in voorkoms
Swanneck-stermos (Mnium hornum)
- 2 tot 5 cm hoog
- hou daarvan om soos 'n grasperk uit te sprei
Sampioene
Vliegzwam (Amanita muscaria)
- giftige, bedwelmende dwelm
- in loof- en naaldwoude
- Ek hou van berk- en sparrebome
Balsampioen (Amanita phalloides)
- dodelike giftig
- in loofwoude
Chestnut Boletus (Boletus badius)
- eetbaar
- voorkeur in naaldbosse (spar en denne)
Chantarellus (Cantharellus cibarius)
- eetbaar
- mosgronde in loof- en naaldwoude
Boletus(Boletus edulis)
- eetbaar
- in loof- en naaldwoude
Bosampioen (Agaricus silvaticus)
- eetbaar
- in naaldwoude, verkieslik met sparrebome
Wenk:
Versamel net sampioene wat jy baie goed ken, baie eetbare variëteite het 'n oneetbare of selfs giftige eweknie. Jy kan jou kennis verdiep en baie leer oor sampioene by spesiale sampioenseminare.
Laagblomplante
Elfblom, Sokkieblom (Epimedium)
- Hoogte: 20 tot 35 cm
- Blae: eiervormig tot eiervormig-lansetvormig, getande rand, basaal of versprei langs die stam
- Blomme: wit, geel of pienk, delikaat, viervoudig
- Bloemtyd: Vroeë somer
Algemene haselwortel, hekserook, afguns, klierkruid (Asarum europaeum)
- Ligging: verkies in loof- en gemengde woude
- Blae: afgerond tot niervormig, onderkant harig
- Blomme: kruikvormig, bruinrooi, met 3 lobbe
- Bloemtyd: Maart tot Mei
- Spesiale kenmerke: immergroen, ruik effens peperig
Woodsuring (Oxalis acetosella)
- Ligging: verkies in gemengde en naaldwoude
- Hoogte: 5 tot 15 cm
- Blae: grasgroen, drieledig, klaweragtige geveerde, smaak suur
- Blomme: wit of pienk
- Bloemtyd: April tot Junie
Vervuiling van die kruielaag
Nie net is daar baie wesens wat in die woud wegkruip nie, maar ook baie plante. As jy met jou oë oop in die woud stap, sal jy baie ontdek.
Grasse
Drahtschmiele (Deschampsia flexuosa)
- Soetgras
- groei op suur en arm grond
Algemene bewende gras (Briza media)
- Soetgras
- maer grond
- kan gevind word in opruimings
Varings
(Woud) dame varing (Athyrium filix-femina)
- somergroen
- 30 cm tot 1 m lange blaaie
Gewone Doringvaring (Dryopteris carthusiana)
tot 90 cm lange blaaie
Ware wurmvaring (Dryopteris filix-mas.)
- groen tot winter
- 30 cm tot 1 m lange blaaie
Bloemplante
Broom heather,Heather, (Calluna vulgaris)
- Ligging: verkies ligte (denne) woude, heide
- Hoogte: 30 cm tot 1 m
- Blae: klein, leeragtig, skubbevormig
- Blomme: digte bloeiwyses met wit, pienk of pers blomme
- Bloemtyd: Laatsomer tot herfs
- Spesiale kenmerke: immergroen dwergstruik, houtagtig
Blueberry,Blueberry, Bickberry, Cranberry (Vaccinium myrtillus)
- Ligging: in denne- en gemengde woude
- Hoogte: Dwergstruik, 10 tot 60 cm
- Blae: grasgroen, 2 tot 3 cm lank, eiervormig tot ellipties, effens getand tot fyn getand
- Blomme: groenerig tot rooierig
- Bloemtyd: April, Mei
- Vrugte: maksimum 1 cm groot swart-blou bessies, eensaam, effens plat, eetbaar
Rooi jakkalshandskoen,Jakkras, bosklok (Digitalis purpurea)
- Ligging: verkies yl naaldwoud
- Hoogte: tot 2 m hoog
- Blae: basale blaar roset in die eerste jaar, later basale blare tot 20 cm lank
- Blomme: rooi-pers blomme in rasmose bloeiwyses
- Bloemtyd: Junie tot Augustus, slegs in die tweede jaar
- Spesiale kenmerke: Dodelik giftig in alle dele van die plant, selfs in klein hoeveelhede!
Stinkende helleboring (Helleborus foetidus)
- Ligging: Eike- en beukebosse, woudrande, verkieslik effens kalkryke grond
- Hoogte: tot ongeveer 60 cm
- Blae: onaangename reuk
- Blomme: liggroen, soms met 'n effens rooierige rand, in trosse, hangende, verskyn in die herfs
- Bloemtyd: laat winter, vroeë lente
- Spesiale kenmerke: Substruik, giftig
Doodnekel (Lamium)
- Hoogte: 20 tot 80 cm
- Blae: oorkant, harig, stomp gekerf tot grof getand
- Blomme: Lipbloeisels, bolip geboë, onderlip veellobig, wit, geel, pienk tot pers
- Bloemtyd: afhangende van die variëteit vanaf April tot die eerste ryp
Bosbok se baard (Aruncus dioicus)
- Hoogte: 80 cm tot 1,5 m
- Blae: Blare tot 1 m lank, twee tot drie in drie of vyf dele, skerp getand
- Blomme: wit, klein, gepunte gedeeltelike bloeiwyses gerangskik in pluime op oorhangende hele bloeiwyses
- Bloemtyd: Junie tot Julie
Boswitkruid,Veelblom Witwortel (Polygonatum multiflorum)
- Hoogte: gewoonlik 30 tot 60 cm, selde tot 1 m
- Blae: Boonste kant donkergroen, onderkant grysgroen, afwisselend, twee-gestreep, eiervormig tot ellipties, 5 tot 17 cm lank
- Blomme: wit met groen punte, 6 tot 7 mm lank, reuklose, racemose bloeiwyses met 3 tot 5 blomme
- Bloemtyd: Mei tot Junie
- Vrugte: Donkerblou tot swart bessies, ryp, 7 tot 9 mm groot
- Spesiale kenmerke: giftig in alle dele van die plant
Vegetasie van die struiklaag
Die struiklaag is gewoonlik meer uitgesproke in yl woude en byna onmoontlik om in donker naaldwoude te vind. Bosrande en ooptes is besonder spesieryk.
Blackbessies (Rubus sectio rubus)
in yl woude
Hazelnut (Corylus avellana)
in yl woude, aan die rande van woude
Frambose (Rubus idaeus)
aan die rande van woude en in ooptes
Hondroos (Rosa canina)
in yl woude en aan die rande van woude
Swartdoring (Prunus spinosa)
- aan die rande van woude
- beskou as 'n skoenlapperplant
Black Elderberry (Sambucus nigra)
- in woudopruimings
- onryp bessies is giftig
- ryp moet net warm geëet word
Rowberry (Sorbus aucuparia)
- klein appelagtige vrugte
- belangrike voedselplant vir baie diere
- in alle woude, verkieslik aan die rand van die woud
Hawthorn (Crataegus)
- in yl loof- en dennewoude
- eetbare vrugte
Die boomlaag
Die boomlaag word gevorm deur die verskillende bladwisselende en naaldbome, seker die belangrikste plante in die woud. Jy kan hoofsaaklik sparre en beuke hier kry, maar ook denne, denne, eike, esdoorn en lariks en, toenemend, Douglas sparre.
Inheemse konifere
Douglas fir (Pseudotsuga menziesii)
- vreemde naaldboom (word vir bosbou in Europa gekweek)
- tot 50 m hoog
- Crown: konies, soortgelyk aan die spar
- Tromp: silindries, reguit
- Blaf: glad, grys, met harsknoppe, later rooierig tot donkerbruin, dik bas, diep gekraak
- Naalde: sag, bo-groen, onderkant met 2 ligte strepe, plat, aromatiese geur
- kegels: 5 tot 10 cm lank, hangende, ligbruin
Spruce (Picea abies)
- tot 50 m hoog
- Crown: skraal, konies
- Trunk: columnar
- Blaf: grys-bruin tot rooi-bruin, dun afgeskaal
- Naalde: donkergroen, vierkantig, sit om die tak
- kegels: hang, 10 tot 16 cm lank
Pine (Pinus sylvestris)
- tot 40 m hoog
- Crown: sambreelagtig
- Trunk: meestal reguit
- Blaf: dik grysbruin bas onder, dun, rooigeel en skilferend bo-op
- Naalde: 3 tot 7 cm lank, op kort lote, blou tot grysgroen
- kegels: eiervormig, grysbruin, kortsteel
Larch (Larix decidua)
- tot 50 m hoog
- Crown: effens konies
- Blaf: diep gegroefde, grysbruin, rooi binnekant
- Naalde: sag, liggroen, in trosse op kort lote, goudgeel in herfs, naaldloos in winter
- kegels: 3 tot 4 cm lank, eiervormig, bruin, regop staan
(Wit) spar (Abies alba)
- tot 50 m hoog
- Kroon: taamlik plat, soortgelyk aan 'n ooievaar se nes
- Tromp: reguit
- Blaf: witterig tot silwergrys, fyn gekraak
- Naalde: Onderkant met 2 wit vertikale strepe, bokant donkergroen, plat
- Kegels: slegs in die boonste area, regop staan, 10 tot 15 cm lank
Inheemse bladwisselende bome
Sycamore maple (Acer pseudoplatanus)
- tot 30 m hoog
- Blaf: glad, bruingrys, later afdop in ligte bruinerige plat skubbe
- Blae: langsteel, teenoorgestelde, 5-lobbig (soos 5 vingers), puntig ingekeep
- Vrugte: saamgestel uit 2 gevleuelde ronde neute
Norway Maple (Acer platanoides)
- tot 30 m hoog
- Blaf: swarterig, fyn gekraak, skil nie af nie
- Blae: 5 tot 7 gelob, stomp gesny (rond), getande
- Vrugte: saamgestel uit 2 gevleuelde plat neute
Ash (Fraxinus excelsior)
- tot 40 m hoog, maar gewoonlik 15 tot 20 m
- Crown: meestal lig
- Tromp: lank en reguit
- Blaf: eers groenerig, dan grys tot grysbruin, gekraak
- Blae: oorkant, onkantig, gewoonlik 11 saagtand-pamflette
- Vrugte: klein gevleuelde neute, gewoonlik enkelsaad, langwerpig, geelbruin, in hangende, getinte pluime
Haagbalk (Carpinus betulus)
- tot 25 m hoog
- Trunk: sterk inkepings
- Blaf: silwergrys, glad
- Blae: twee-gestreep, afwisselend, spits-eiervormig, skerp dubbeltand, gevou langs die parallelle laterale are
- Vrugte: klein neute, enkelpitte, in loshangende katjies
Gewone beuk (Fagus sylvatica)
- tot 40 m hoog
- Tromp: lank, reguit
- Blaf: glad, silwergrys
- Blae: afwisselend, twee-gestreep, rand glad of effens golwend
- Vrugte: driehoekige beukeneute, blinkbruin, stekelrige dop
Pedunculate oak (Quercus robur)
- tot 35 m hoog
- Crown: onreëlmatig, los
- stam: Relatief kort, vroeë vertakking
- Blaf: aanvanklik silwergrys, glad en blink, van ongeveer die 30ste jaar grysbruin en diep gekraak
- Blae: wissel af in trosse, 4 tot 5 geronde lobbe aan beide kante
- Vrugte: silindriese eikels, in koppievormige koppies, 1 tot 3 elk op 'n lang steel
Sessile oak (Quercus petraea)
- tot 40 m hoog
- Crown: onreëlmatig
- Trunk: lank
- Blaf: aanvanklik silwergrys, glad en blink, van ongeveer die 30ste jaar grysbruin en diep gekraak
- Blae: afwisselend, eweredig versprei, 5 tot 7 geronde lobbe aan beide kante
- Vrugte: silindriese eikels, in koppievormige koppies, saamgegroepeer in trosse (3 tot 7) op 'n kort steel
Spesiale plante in die bladwisselende woud
Sogenaamde vroeë bloeiers kan in baie bladwisselende woude gevind word. Hulle blom in die lente, voordat die bome uitblaar en die dik blare die woud verdonker. Inheemse vroeë bloeiers is 'n baie belangrike voedselbron vir insekte aangesien hulle die eerste nektar van die jaar verskaf.
Vroeë blomplante
Wildknoffel, wildeknoffel, bos- of hondeknoffel (Allium ursinum)
- voorkeurligging: klam grond en beukewoude
- Hoogte: 20 tot 30 cm
- Blae: groen, bokant effens donkerder as onderkant, lansetvormig, steel
- Blomme: wit, radiaal simmetriese blomme in plat skerms
- Bloemtyd: April tot Mei
- Spesiale kenmerke: Eetbare wilde groente, verwant aan uie, grasuie en knoffel, smaak effens knoffelagtig
Waarskynlikheid van verwarring:
Blae kan maklik verwar word met dié van lelie-van-die-vallei, die gevlekte arum (jong blare is ongevlek) of die herfskrokus, hierdie plante is hoogs giftig!
Houtanemoon (Anemone nemorosa)
- Hoogte: 11 tot 25 cm
- Blae: steel, vingervormig, verskyn eers na blom
- Blomme: 6 tot 8 kroonblare, wit, effens pienk aan die buitekant, gewoonlik net een blom per plant, selde 2
- Bloemtyd: Maart tot April/Mei
Common Butterbur (Petasites officinalis)
- Hoogte: tydens blom ongeveer 10 tot 40 cm, later tot 1.20 m
- Blae: gerond, aanvanklik klein met grys harige onderkant, later tot 60 cm in deursnee en glad, soortgelyk aan vullisvoet maar baie groter
- Blomme: talle digte rooi-wit tot rooi-violet blomme, saamgestelde racemose bloeiwyse
- Bloemtyd: Maart tot Mei
Ficaria, vyewortel (Ficaria verna, Ranunculus ficaria L.)
- Hoogte: 10 tot 20 cm
- Blae: onverdeeld op lang stingels, hart- tot niervormig
- Blomme: geel, stervormig, deursnee 1,5 tot 6 cm, eensaam
- Bloemtyd: Maart tot Mei
- Spesiale kenmerke: giftig in alle dele, jong blare kan voor blom as 'n wilde krui geëet word
Woodruff,Soetruikende stroop (Galium odoratum)
- Hoogte: 5 tot 50 cm
- Blae: kronkelend op die stam, smal-ellipties of langwerpig-lansetvormig, growwe rand
- Blomme: klein en wit, verskeie blomme per plant, eindstandige bloeiwyse
- Bloemtyd: verander afhangende van ligging, rondom April tot Mei of Junie
- Spesiale kenmerke: word gebruik as 'n medisinale en speserykruid, die hoofkomponent van houtrukpons
Plantspesies in die naaldbos
Soms groei verskillende plante in naaldwoude as in bladwisselende woude. Veral skaduplante voel hier tuis. Dit is as gevolg van die lae vlak van lig, aangesien die meeste naaldbome die hele jaar deur naald word. Die enigste uitsondering op die huishoudelike naaldbome is lariks, wat sy naalde in die herfs afgooi. Boonop is die grond in naaldwoude oor die algemeen suurder, die vallende naalde verval baie stadiger as blare, wat beteken die humuslaag is relatief dik. Bossuring, mosse en varings kan hier gevind word, asook rooi jakkalse en gewone heide in duidelike gebiede.
